اختلال خواب بیماری شایعی است که افراد زیادی را در دنیا تحت تاثیر قرار داده است. از نظر بسیاری اختلالات خواب نمیتواند بیماری خطرناکی باشد، اما باید بدانید خواب باکیفیت همانقدر مهم است که بیداری. افرادی که دچار این بیماری هستند در طول روز از انرژی کافی برخوردار نخواهند بود. آنها برای انجام کارهایی که نیاز به تمرکز بالایی دارند، با مشکلات جدی مواجه خواهند شد. بسیاری از تصادفات رانندگی به دلیل خواب آلودگی رانندگان رخ میدهد.
اختلالات خواب انواع مختلفی دارد، به همین دلیل برای درمان موثر در ابتدا باید نوع آن به درستی تشخیص داده شود. حالا سوال مهم این است که آیا هر نوع بیخوابی به عنوان بیماری محسوب میشود؟ چه زمانی میتوان گفت فرد دچار اختلالات بیخوابی شده است و باید برای درمان اقدام کند؟ راههای درمان این بیماری چیست و آیا راهی برای معالجه قطعی و دائمی آن وجود دارد؟ آیا تغییر سبک زندگی سبب میشود تا خوابی راحت و آسوده داشته باشیم؟
اختلال خواب چیست؟
اختلال خواب چیست؟
باید بدانید که بدن به طور طبیعی دارای زمانبندی است. بر همین اساس مدت زمان بیداری و خواب تعیین خواهد شد. دلایل بسیار زیادی وجود دارند که میتوانند بر کیفیت و مدت زمان خواب تاثیر بگذارند. در طی آن فرد به طور مرتب با خوابیدن منظم مشکل پیدا خواهد کرد. همه ما برای یکبار هم که شده با این مشکل مواجه شدهایم. حتما شما هم روزهای پراسترس داشتهاید یا وقایع تلخی را پشت سر گذاشتهاید. همینکه روز به پایان میرسد و میخواهید با خواب شبانه، انرژی از دست رفته خود را به دست آورید، تازه متوجه میشوید که نمیتوانید بخوابید. این بیخوابی تا نیمه های شب یا حتی تا سپیده دم ادامه خواهد داشت. گاهی اوقات افراد اختلال خواب را بهگونهایی دیگر تجربه میکنند. مثلا ممکن است خیلی سخت به خواب روند یا در طول شب به دفعات از خواب بیدار شوند.
اختلالات خواب به مجموعه شرایطی گفته میشود که باعث ایجاد تغییرات اساسی در خواب منظم خواهند شد. این تغییرات میتوانند مربوط به زمان، کیفیت و میزان خوابیدن باشند. بروز اختلال در هر یک از این موارد سبب میشود تا فرد در طی روز با خستگی مفرط و پریشان حالی مواجه شود. این موضوع بر روی عملکرد روزانه فرد تاثیر منفی خواهد گذاشت. بروز این مشکل میتواند در ارتباط با بیماریهای جسمی و روانی باشد.
تشخیص درست اولین قدم برای درمان اختلال خواب
تشخیص درست اولین قدم برای درمان اختلال خواب
خوشبختانه راههای پزشکی موثری برای درمان اختلال خواب وجود دارد. برای این منظور باید مشخص شود فرد با چه نوعی از اختلالات خواب درگیر است. بر این اساس متخصص شیوه درمانی را تعیین خواهد کرد. از رایجترین انواع این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بیخوابی insomnia در طی آن فرد به سختی به خواب میرود یا در طول شب، خواب راحتی نخواهد داشت. این افراد زمانی که از خواب برمیخیزند همواره احساس خستگی دارند. از بیخوابی به عنوان یکی از رایجترین انواع اختلالات خواب یاد میشود. این اختلال خود به سه شکل مزمن، متناوب و گذرا بروز خواهد کرد.
آپنه خواب از دیگر اختلالات رایج خواب است. در طی آن تنفس به طور مکرر و برای زمانهای بسیار کوتاه متوقف خواهد شد. از آن به عنوان یک بیماری پزشکی جدی یاد میشود. در طی آپنه خواب، بدن اکسیژن کافی دریافت نخواهد کرد. به همین دلیل فرد به دفعات از خواب برمیخیزد. این بیماری خود به دو دسته طبقهبندی میشود: آپنه انسدادی خواب و آپنه خواب مرکزی. در نوع انسدادی مشکلی در مجاری تنفسی وجود دارد اما در نوع مرکزی بین مغز با عضلات کنترل کننده تنفس با استفاده از سی پپ Cpap هماهنگی وجود ندارد.
دیگر انواع اختلالات خواب
دیگر انواع اختلالات خواب
نارکولپسی (حمله خواب) از دیگر اختلالات خواب است. در این حالت شرایط بیمار کمی تفاوت دارد. نارکولپسی سبب میشود تا فرد به طور ناگهانی در هر شرایطی که قرار دارد به خواب فرو رود. بیمار هیچ کنترلی بر رفتار خود نخواهد داشت. برای مثال ممکن است فرد در حال صحبت کردن با شما باشد، اما به ناگاه به خواب فرو میرود. این بیماران نمیتوانند چرخه خواب و بیداری خود را تنظیم کنند.
پاراسومنیا همان بیماری است که سبب میشود فرد در زمان خوابیدن شروع به راه رفتن نماید. در واقع منظور از پاراسومنیا، رفتارهای غیر طبیعی است که فرد در طی خواب از خود نشان میدهد، البته هیچ کنترلی بر روی آن ندارد. از جمله آنها میتوان به صحبت کردن در خواب، خیس کردن رختخواب، دندان قروچه، کابوس دیدن و … اشاره کرد.
سندرم پای بی قرار RLS. در طی این اختلال فرد بدن اینکه کنترلی بر روی پاهای خود داشته باشید، در حین استراحت آنها را حرکت خواهد داد.
اختلال بی خوابی چگونه درمان می شود؟
برای درمان اختلال خواب ( بیخوابی، insomnia ) از روشهای دارویی و غیر دارویی استفاده میشود. اینکه کدام یک از این روشها برای شما مناسب است به تشخیص پزشک و وضعیت سلامتی شما بستگی خواهد داشت. برای درمان همچنین از شیوه «شناخت رفتاری» نیز بهره برده میشود. در واقع متخصص در ابتدا سعی میکند با استفاده از این تکنیک، بیماری درمان شود. علاوهبراین متخصصان سعی میکنند بهداشت خواب را به بیماران آموزش دهند. رفتارهای وجود دارند که میتوانند باعث بر هم زدن نظم خواب شوند. به این ترتیب بیمار این شانس را خواهد داشت که بدون مصرف دارو، خوابی راحت و باکیفیت داشته باشد. برای مثال توصیه میشود در زمان نزدیک خواب، از مصرف نوشیدنیهای کافئیندار پرهیز شود.
از دیگر شیوه ها درمان بیخوابی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییر در سبک زندگی. در طی آن به بیمار توصیه میشود تا رژیم غذایی مناسب داشته باشد و در طول روز زمانی را برای ورزش در نظر بگیرد. همچنین از بیماران درخواست میشود تا در ساعات نزدیک خواب از نوشیدنیهایی مانند شیر گرم، انواع چای گیاهی مانند سنبلالطیب که خاصیت آرامشبخشی و خوابآوری دارند، استفاده کنند.
مدیتیشن از دیگر راههای موثری که میتواند یک خواب راحت را برای بیمار فراهم آورد. مدیتیشن استرس و ناراحتی را کاهش خواهد داد.
درمان اختلال خواب؛ آپنه خواب
درمان اختلال خواب؛ آپنه خواب
برای درمان اختلال خواب از نوع آپنه انسدادی نیز از روشهای پزشکی و غیر پزشکی استفاده خواهد شد. در ابتدا متخصص از بیمار درخواست میکند تا در سبک زندگی خود تغییر ایجاد کند. از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن. افرادی که آپنه انسدادی خواب مبتلا هستند، معمولا از اضافه وزن رنج میبرند.
- داشتن برنامه منظم ورزشی
- ترک سیگار
- به این بیماران توصیه میشود، به پشت نخوابند.
- استفاده از داروهای ضد احتقان بینی یا آلرژی
- خودداری از مصرف داروهای خوابآور
از جمله شیوههای درمان که نیاز به مداخله پزشکی دارد به استفاده از «فشار مثبت راه هوایی» اشاره شده است. در طی آن از تجهیزات خاص پزشکی هنگام خواب بر روی بینی استفاده میشود. به این ترتیب وقفه های تنفسی هنگام خوابیدن کاهش خواهد یافت.
گاهی اوقات بیماربه شیوههای درمانی رایج پاسخ نمیدهد. در چنین شرایطی جراحی نیز پیشنهاد میشود.
درمان اختلال خواب؛ نارکولپسی
درمان اختلال خواب؛ نارکولپسی
برای نارکولپسی یا همان حمله خواب درمان قطعی وجود ندارد. متخصصان سعی میکنند تا با استفاده از دارو و تغییر سبک زندگی بیمار، عوارض آن را کاهش داده و بیماری را کنترل کنند. در هر حال هدف این است تا فرد خواب شبانه با کیفیتی را تجربه نماید. به همین دلیل به این دسته از بیماران نیز توصیه میشود تا نزدیک زمان خواب از خوردن برخی از نوشیدنی و غذاها اجتناب نمایند. همچنین بهتر است در طی روز زمانی را برای چرت روزانه در نظر بگیرند. گنجاندن ورزش در برنامه روزانه، به آنها بسیار کمک خواهد کرد. همچین توصیه میشود از صرف غذاهای سنگین در وعده شام خودداری شود.
درمان اختلال خواب؛ پاراسومنیا
درمان اختلال خواب؛ پاراسومنیا
اختلال خواب پاراسومنیا یا خواب پریشی، انواع مختلفی دارد. درمان با توجه به نوع آن در نظر گرفته میشود. این اختلال خواب نیز به طور قطعی درمان نخواهد شد. متخصص سعی خواهد کرد با تغییر سبک زندگی، دارو و رفتار درمانی عوارض بیماری را کاهش دهد. از آنجا برخی از بیماران به خوابگردی مبتلا میشوند، توصیههایی برای جلوگیری از بروز حوادث جدیتر خواهد شد که از آن جمله موارد زیر بیان شده است:
با بکار بستن توصیههای پزشکی سعی کنید خواب کافی و باکیفیت داشته باشید. اگر بتوانید یک برنامه مشخص برای خواب و بیداری خود داشته باشید تا حدود زیادی عوارض بیماری کاهش خواهد یافت.
برخی از بیماران به مصرف قرصهای خوابآور تمایل دارند. مصرف هرگونه دارو باید تحت نظر پزشک انجام شود.
بستن درو پنجرهها و قرار دادن زنگ خطر بر روی آنها. در این صورت فرد نمیتواند از اتاق یا منزل خارج شود. همچین نصب زنگ خطر بر روی در و پنجره باعث بیدار شدن سایر اعضای خانواده نیز خواهد شد.
از قرار دادن اشیاء برنده و خطرناک در اتاق خواب جدا خودداری نمایید. این افراد هیچ کنترلی بر روی رفتار خود ندارند و نمیتوانند موقعیت خطر را درک کنند.
درمان اختلال خواب؛ سندرم پای بیقرار
درمان اختلال خواب؛ سندرم پای بیقرار
برای درمان سندرم پای بیقرار در ابتدا به این نکته توجه میشود که آیا این بیماری با بیماری زمینهایی دیگری در ارتباط است یا خیر؟ برای مثال ممکن است به دلیل کمبود ماده معدنی آهن فرد با چنین ناراحتی مواجه شود. در این صورت متخصص با تجویز مکملهای آهن سعی در رفع مشکل خواهد نمود.
کلام پایانی
اگر این اختلال خواب در ارتباط با بیماری دیگری نباشد، برای درمان از دارو و تغییر سبک زندگی بهره برده خواهد شد. نوع دارو با توجه به شرایط بیمار تجویز میشود.