فشار خون چیست و فشار خون بالا چند است + تشخیص و درمان

زمانی که فشار خون اندازه گیری می شود در واقع اندازه نیرویی که خون بر دیواره رنگ وارد می کند بدست می آید. بنابراین اگر تا مدت طولانی فشار خون همچنان بالا باشد آسیب زیادی به رگ های خونی وارد می کند و عوارض بدی را به وجود می آورد که تهدیدی برای زندگی فرد خواهد بود. عوارضی چون از دست دادن بینایی، نارسایی قلبی، بیماری های کلیوی، سکته مغزی و بسیاری مشکلات دیگر را ایجاد می کند. فشار خون بالا معمولا بدون علامت است بنابراین می توان با اندازه گیری منظم فشار خون در صورت داشتن فشار خون بالا اقدامات لازم را انجام داد. اما برای کنترل فشار خون یا هایپرتنش راه های متعددی وجود دارد که در این مقاله بررسی می شوند. برای اینکه بدانی فشار خون بالا چند است و فشار خون چیست توصیه می کنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

فشار خون بالا چیست؟

خون توسط قلب به سایر ارگان های بدن پمپاژ می شود و در حین حرکت خون، اکسیژن نیز به همراه آن به قسمت های حیاتی بدن می رسد. گاهی به دلیل مشکلاتی قلب نمی تواند به درستی خون را پمپاژ کند؛ به عنوان مثال باریک بودن بیش از حد یک شریان یا رگ می تواند مانع پمپاژ درست خون از سوی قلب به اندام ها شود. در این شرایط به طور پیوسته فشار خون بالا بر دیواره رگ ها فشار وارد می کند که می تواند سلامت فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

آیا فشار خون بالا علائم و نشانه هایی دارد؟

حال که دانستیم فشار خون بالا چیست باید از علائم آن نیز آگاه شویم و بدانیم با چه ایجاد چه نشانه هایی می توان گفت یک فرد دچار فشار خون بالا شده است. در بسیاری از افراد که دچار فشار خون بالا هستند این بیماری بدون علامت است که به همین دلیل به فشار خون بالا، قاتل خاموش گفته می شود. در این شرایط فقط باید بدانیم فشار خون بالا چند است تا تشخیص دهیم فرد به فشار خون بالا مبتلا است یا خیر. وقتی که عدد فشار خون روی دستگاه حدود 180/120 میلی‌متر جیوه را نشان دهد یک شرایط بحرانی و اورژانس پزشکی پیش می آید. در این مرحله بیمار علائمی چون سردرد، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، تاری یا دوبینی، خونریزی بینی، تپش قلب و تنگی نفس را نشان می دهد که بیمار باید به سرعت تحت نظر پزشک قرار گیرد.

فشار خون بالا در زنان چه علائمی دارد؟

به دلیل عوامل هورمونی خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان و مردان با هم تفاوت دارد. فاکتورهایی مثل بارداری، یائسگی و مصرف قرص ‌های ضد بارداری می تواند سبب افزایش فشار خون در زنان شوند. فشار خون بالا در زنان باردار در برخی موارد می تواند علامت بیماری پره اکلامپسی باشد که تهدیدی برای سلامت مادر و جنین داخل رحم است. این بیماری با نشانه هایی شامل سردرد، تغییر میزان بینایی، درد شکم و تورم همراه باشد. برای جلوگیری از ایجاد فشار خون بالا در زنان باردار باید این افراد دستورات مربوط به غربالگری را رعایت کنند و در دوران بارداری تمام معاینات پزشکی را انجام دهند.

فشار خون بالا در نوجوانان چه علائمی دارد؟

نوجوانان نیز از دسته افرادی هستند که به دلایل مختلف چون بیماری های زمینه ای و یا چاقی در معرض فشار خون بالا قرار داشته باشند. عوامل احتمالی پزشکی فشار خون بالا در نوجوانان شامل جنبه‌ های سندرم متابولیک، مانند دیابت نوع 2، بیماری غدد درون ریز تاثیرگذار بر هورمون‌ها، بیماری های کلیوی، بیماری عروقی تاثیرگذار بر رگ‌های خونی و وجود یک وضعیت عصبی است.

فشار خون بالا در کودکان چه علائمی دارد؟

از آنجایی که کودکان نیز از فشار خون بالا در امان نیستند باید در مورد آن ها نیز بدانیم عدد فشار خون بالا چند است و چه نشانه ای دارد. اما در کودکان عامل فشار خون بالا چیست؟ همانند نوجوانان دو عامل چاقی و دیابت می تواند منجر به فشار خون بالا در کودکان نیز شود که در نهایت منجر به ایجاد تومور، مشکلات قلبی و کلیوی، مشکلات تیروئید و بیماری ژنتیکی مانند سندرم کوشینگ می شود. در کودکان نیز فشار خون بالا بدون علامت است اما در برخی موارد نشانه هایی چون سردرد، خستگی، تاری دید و خونریزی بینی می تواند هشداری برای فشار خون بالا در کودکان باشد.

فشار خون بالا در نوزادان چه علائمی دارد؟

در موارد بسیار کم به دلیل وجود بیماری های قلبی و کلیوی ممکن است نوزاد تازه متولد شده نیز دچار فشار خون بالا شود. علائم فشار خون بالا در نوزادان می تواند شامل توقف در رشد، تشنج، تحریک پذیری، بی حالی و دیسترس تنفسی باشد.

فشار خون بالا چند است و علل ایجاد آن

برای اینکه تشخیص دهیم فردی دچار فشار خون هست یا خیر باید ابتدا بدانیم فشار خون بالا چیست و در مرحله بعد بدانیم عدد فشار خون بالا چند است. وقتی فشار خون بالا اتفاق می افتد که تغییرات خاصی در بدن ایجاد شده و یا نوزادی با مشخصات ژنتیکی خاصی به دنیا می آید که باعث بروز بیماری در نوزاد می شود. کسانی که مبتلا به چاقی، دیابت نوع 2، بیماری کلیوی، آپنه انسدادی خواب، لوپوس، اسکلرودرمی، تیروئید کم کار یا تیروئید پرکار هستند و افرادی که با مشکلات مادرزادی، مانند سندرم کوشینگ، آکرومگالی یا فئوکروموسیتوم درگیر می شوند مستعد فشار خون بالا هستند. اما در برخی موارد فشار خون بالا با هیچ علامتی همراه نیست و فقط با معاینه پزشک و اندازه گیری اولیه فشار خون تشخیص داده می شود. خطر ابتلا به فشار خون با نوشیدن الکل، رژیم غذایی چرب و مصرف دخانیات افزایش می یابد.

راهکارهای کاهش فشار خون بالا چیست؟

کاهش فشار خون به عواملی چون عدد فشار خون بالا چند است و خطر سکته مغزی یا بیماری قلبی بستگی دارد. پزشکان با افزایش فشار خون بیمار روش های درمانی مختلفی را تجویز می کنند. مثلا در زمانی که فشار خون به میزان کمی بالا باشد تغییرات سبک زندگی و کنترل فشار خون را توصیه می کنند. اما برای درمان فشار خون خیلی بالا برای بیمار دارو تجویز می شود.

درمان دارویی فشار خون بالا

برای درمان فشار خون باید بدانیم عدد فشار خون بالا چند است تا با اندازه گیری فشار خون تشخیص دهیم فشار خون بیمار بالا است یا نه. داروهای مختلفی برای درمان فشار خون بالا توسط پزشکان تجویز می شود که به شرح زیر است:

1. مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) : داروهای مهار کننده های ACE می توانند عملکرد بعضی هورمون های تنظیم کننده فشار خون مثل آنژیوتانسین IIرا متوقف کنند. این هورمون با منقبض کردن رگ ها و افزایش حجم فشار خون در آن ها باعث ایجاد فشار خون بالا در بیمار می شود. در مقابل مهارکننده ACE موجب کاهش خونرسانی به کلیه ها شده و مانع اثر این دارو بر کلیه می شود. بنابراین افرادی که دارای شرایطی هستند که مهارکننده ACE بر خونرسانی کلیه تاثیر دارد و یا زنان باردار نباید مهارکننده های ACE مصرف کنند. عوارض جانبی موقت مهارکننده‌ های ACEشامل سرگیجه، خستگی، ضعف، سردرد و سرفه خشک مداوم است. در صورتی که عوارض بهمدت طولانی ادامه داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرد تا به جای مهارکننده‌ های ACEیک آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسین II تجویز نماید.
2. مسدود کننده‌های کانال کلسیم : داوری مسدود کننده (CCB) برای کاهش میزان کلسیم در رگ ها تجویز می شود؛ با مصرف این دارو ماهیچه صاف عروق شل شده و با شدت کمتری منقبض می شود. در نتیجه با گشاد شدن شریان ها فشار خون کاهش می یابد. برای همه بیماران دارای سابقه بیماری قلبی، کبدی یا مشکلات گردش خون تجویز نمی شود و بسته به شرایط بیمار، پزشک تشخیص می دهد کدام CCB  برای او خطر کمتری دارد و همان را توصیه می کند. عوارض جانبی موقت مسدود کننده های کانال کلسیم شامل قرمزی پوست روی گونه ها یا گردن، سردرد، تورم مچ پا و پا، سرگیجه، خستگی، بثورات پوستی و در موارد نادر شکم متورم است.
3. مهارکننده‌های رنین : آلیسکیرن موجب کاهش تولید آنزیم رنین از کلیه ها می شود. این آنزیم هورمونی را که سبب باریک شدن رگ های خونی می شود و در نهایت فشار خون را بالا می برد تولید می کند. در نتیجه استفاده از مهارکننده های رنین موجب کاهش ترشح این هورمون و گشادی عروق خونی و پایین آمدن فشار خون می شود. عوارض احتمالی این دارو شامل اسهال، سرگیجه، علائم شبیه آنفولانزا، خستگی و سرفه است.

درمان فشار خون با رژیم غذایی

تا اینجا متوجه شدیم عوامل فشار خون بالا چیست و تا حدی با درمان های دارویی فشار خون آشنا شدیم. راهکار موثر دیگر برای درمان فشار خون بالا کنترل رژیم غذایی روزانه است که تاثیر شگرفی روی فشار خون نرمال دارد.

1. غذاهای گیاهی : یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای داشتن فشار خون نرمال می تواند شامل روغن‌های گیاهی و امگا، مقدار زیادی میوه و سبزیجات و کربوهیدرات ‌های تصفیه نشده مانند غلات کامل باشد. کسانی که در رژیم غذایی خود از مواد غذایی حیوانی استفاده می کنند باید همه نوع چربی را از مواغدایی روزانه خود حذف کرده و مصرف گوشت های فراوری شده را کاهش دهند.
2. کاهش مصرف نمک : برای مصرف میزان نمک روزانه باید بدانید فشار خون بالا چند است و سپس فشار خون خود را با آن عدد مقایسه کنید. در این صورت اگر فشار خون نرمالی داشتید می توانید به اندازه بسیار اندک از نمک استفاده کنید. طبق نظر کارشناسان کاهش مصرف نمک روزانه به کمتر از 5 تا 6 گرم تضمین کننده سلامت قلب و عروق در افراد دچار فشار خون بالا است. همچنین داشتن رژیم غذایی کم نمک می تواند فشار خون سیستولیک را  تا 5.6 ​​میلی متر جیوه در این بیماران کاهش دهد.
3. مصرف چربی های سالم : برای کاهش فشار خون بالا افراد باید از منابع گیاهی چربی مثل روغن های امگا، آووکادو، روغن زیتون و آجیل به اندازه در رژیم غذایی خود قرار دهند. همچنین کاهش مصرف غذاهای حیوانی و فراوری شده که دارای چربی های ترانس و چربی های اشباع شده است می تواند فشار خون بالا را تا حد زیادی درمان کند.

درمان ‌فشار خون بالا با روش های خانگی

داشتن  سبک زندگی مناسب می تواند روی سلامتی کلی بدن و کاهش فشار خون بالا تاثیر بسزایی داشته باشد. فعالیت هایی مانند ورزش منظم روزانه، رژیم غذایی سالم و کامل، عدم مصرف دخانیات مثل الکل و سیگار، مدیریت استرس های روزانه و انجام برنامه درمانی تجویز شده از سوی پزشک می تواند به طور چشمگیری فشار خون بالا را درمان کند.

فشار خون دیاستولیک و سیستولیک چیست؟

برای اندازه گیری فشار خون دو بخش شامل فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک وجود دارد. فشار خون سیستولیک مربوط به زمانی است که قلب منقبض می شود و به فشار خون بین ضربان قلب فشار دیاستولیک می گویند. وقتی دستگاه فشار خون عدد  80/120 میلی متر جیوه را نشان می دهد به این معنا است که فشار خون سیستولیک 120 و فشار دیاستولیک 80 میلیمتر جیوه است.

فشارخون بالا چند است و تشخیص فشار خون بالا

برای اندازه گیری فشار خون دستگاه های مختلفی ساخته شده اند؛ اما معمولا پزشکان با استفاده از فشار سنج دستی همراه با گوشی پزشکی خود فشار بیمار را اندازه می گیرند. برای این کار پزشک کاف فشار سنج را دور بازو بیمار می بندد و با تنظیم فشار سنج عدد فشار خون را از روی صفحه نمایش دستگاه می خواند. همچنین فشارسنج های دیجیتالی وجود دارد که برای مصارف شخصی و خانگی مناسب اند و می توان آن ها را از فروشگاه های اینترنتی و داروخانه ها تهیه کرد.

زمانی که فشار خون اندازه گیری می شود باید دقت کرد که هر عدد نشان دهنده میزان مشخصی از فشار خون است.

1. فشار خون نرمال: زمانی که عدد روی دستگاه فشار سنج کمتر از 120/80 میلی متر جیوه را نشان می دهد فشار خون عادی است.
2. افزایش فشار خون : عدد فشار خون 120-129/80 میلی متر جیوه نشان می دهد فشار خون تا حدی بالا است و برای برگشت فشار به حالت طبیعی باید بیمار طبق توصیه پزشک تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کند. افزایش فشار خون طی سه مرحله شامل فشار خون بالا بین 130-139/80-89 میلی متر جیوه، فشار خون بالا بیش از 140/90 میلی متر جیوه و فشار خون بالا180/120 میلی متر جیوه بالا می رود.
3. فشار خون بالا بحرانی : در این حال فشار خون عدد 180/120 میلی متر جیوه یا بالاتر را نشان می دهد که بیمار به فوریت های پزشکی نیاز پیدا می کند. برای اینکه به طور دقیق تشخیص داده شود در بیمار فشار خون بالا چند است باید بیشتر از یک بار فشار خون اندازه گیری شود. چون عوامل مختلفی بر نتایج بدست آمد تاثیر می گذارند. مواردی مثل ساعت اندازه گیری فشار خون، احساس استرس یا آرامش فرد و اینکه زمان اندازه گیری فشار خون بعد از غذا خوردن باشد یا قبل آن باعث ایجاد نوساناتی در فشار خون شوند.

عوارض فشار خون بالا چیست؟

در قسمت های مختلف مقاله به طور غیر مستقیم به عوارض فشار خون بالا اشاره کردیم. اما به طور خلاصه فشار خون بالا در افراد می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

• سکته
• حمله و نارسایی قلبی
• لخته شدن خون
• آنوریسم
• بیماری کلیوی
• سندرم متابولیک

جمع بندی

بیماری فشار خون چون با علائم مشخص و یکسانی در افراد بروز نمی کند به عنوان قاتل خاموش نامیده می شود. افزایش فشار خون بالا برای مدت زمان طولانی می تواند در برخی موارد منجر به مرگ بیمار شود؛ بنابراین بهتر است با پیروی از سبک درست زندگی و داشتن رژیم غذایی سالم نسبت به کنترل فشار خون اقدام کنیم. در این مقاله به طور مفصل در مورد راهکارهای درمان و تشخیص فشار خون صحبت شد.